Quy định về nội quy lao động có ý nghĩa rất lớn trong việc quản lý lao động và xử lý kỷ luật lao động, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người lao động khi tham gia quan hệ lao động.
Tuy pháp luật không định nghĩa cụ thể thế nào là nội quy lao động nhưng theo quy định tại Điều 119 Bộ luật Lao động 2012 (sau đây gọi tắt là “BLLĐ”), nội quy lao động được hiểu là văn bản do người sử dụng lao động ban hành, quy định về các quy tắc xử sự mà người lao động có trách nhiệm bắt buộc phải tuân thủ khi tham gia quan hệ lao động nhằm xác lập trật tự lao động, chuẩn mực chung trong một doanh nghiệp. Từ đó, có thể thấy nội quy lao động là văn bản không thể thiếu đối với một doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc xây dựng nội quy lao động không phải hoàn toàn dựa trên mong muốn của doanh nghiệp, mà đòi hỏi phải tuân theo các quy định pháp luật có liên quan. Dưới đây, chúng tôi đưa ra một số vấn đề mà doanh nghiệp cần lưu ý khi xây dựng nội quy lao động:
Thứ nhất: Về quyền và nghĩa vụ ban hành nội quy lao động
Khoản 1 Điều 119 Bộ luật Lao động 2012 quy định: “Người sử dụng lao động sử dụng từ 10 người lao động trở lên phải có nội quy lao động bằng văn bản”. Với quy định này, việc ban hành nội quy lao động trong doanh nghiệp vừa là quyền, lại vừa là nghĩa vụ bắt buộc. Bởi lẽ:
Nội quy lao động là các xử sự chung mà doanh nghiệp dùng để duy trì trật tự, là căn cứ hợp pháp để Doanh nghiệp xử lý kỷ luật lao động, nên việc ban hành nội quy lao động nhằm hạn chế được những hành vi mà người lao có thể vi phạm, góp phần nâng cao năng suất lao động của họ. Từ đó, việc ban hành nội quy lao động thể hiện “quyền” của người sử dụng lao động. Khi biết rõ nhiệm vụ của mình và cả những chế tài dự liệu, người lao động sẽ hạn chế được những vi phạm, góp phần nâng cao năng suất lao động
Về “nghĩa vụ”, nhằm tăng cường tinh thần trách nhiệm của người sử dụng lao động từ 10 người lao động trở lên trong việc tuân theo các quy định của pháp luật, quy định ở điều này bắt buộc những doanh nghiệp sử dụng từ 10 người lao động trở lên phải ban hành nội quy lao động bằng văn bản.
Thứ hai: Về nguyên tắc ban hành nội quy lao động
Các nguyên tắc để ban hành nội quy lao động được thể hiện trong các quy định tại Điều 119 Bộ luật Lao động 2012. Theo đó:
Nguyên tắc 1: Nội quy lao động phải được lập thành văn bản (Khoản 1).
Nguyên tắc 2: Nội dung của nội quy lao động phải không được trái với pháp luật về lao động và quy định khác của pháp luật có liên quan (Khoản 2).
Nguyên tắc 3: Trước khi ban hành nội quy lao động, người sử dụng lao động phải tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện tập thể lao động tại cơ sở, tức Ban chấp hành công đoàn cơ sở hoặc Ban chấp hành công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở ở nơi chưa thành lập công đoàn cơ sở (Khoản 3).
Nguyên tắc 4: Khi ban hành nội quy lao động, người sử dụng lao động phải có trách nhiệm thông báo nội quy lao động đến người lao động, bằng cách niêm yết các nội dung chính của nội quy lao động ở những nơi cần thiết tại nơi làm việc, để người lao động biết rõ được các nội dung của nội quy lao động và tự lựa chọn cách xử sự cho phù hợp (Khoản 4).
Thứ ba: Nội dung cơ bản của nội quy lao động
Về cơ bản, một nội quy lao động phải có những nội dung sau:
Một: Thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi;
Hai: Trật tự tại nơi làm việc;
Ba: An toàn lao động, vệ sinh lao động tại nơi làm việc;
Bốn: Việc bảo vệ tài sản và bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, sở hữu trí tuệ của người sử dụng lao động;
Năm: Các hành vi vi phạm kỷ luật lao động của người lao động và các hình thức xử lý kỷ luật lao động, trách nhiệm vật chất.
Mặt khác, để tránh trường hợp người sử dụng lao động lạm quyền, đặt ra các quy định quá khắt khe đối với người lao động, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động và nhằm đảm bảo các nguyên tắc khi ban hành, pháp luật cũng quy định các nội dung nêu trên của nội quy lao động phải tuân theo các quy định tương ứng tại Bộ luật Lao động 2012 và các văn bản hướng dẫn thi hành như Nghị định 43/2015/NĐ-CP, Nghị định 05/2015/NĐ-CP.
Thứ tư: Đăng ký nội quy lao động
Đối với các doanh nghiệp sử dụng dưới 10 người lao động, doanh nghiệp đó không phải đăng ký nội quy lao động (Khoản 9 Điều 28 Nghị định số 05/2015/NĐ-CP). Ngược lại, đối với doanh nghiệp sử dụng từ 10 người lao động trở lên, Khoản 1 Điều 120 Bộ luật Lao động 2012 quy định bắt buộc doanh nghiệp phải đăng ký nội quy lao động.
Để thực hiện việc đăng ký, người sử dụng lao động phải nộp hồ sơ đăng ký nội quy lao động cho cơ quan quản lý nhà nước về lao động cấp tỉnh nơi đăng ký kinh doanh. Các tài liệu trong hồ sơ đăng ký nội quy lao động được quy định cụ thể tại Điều 121 Bộ luật Lao động 2012.
► Từ những vấn đề được liệt kê ở trên, việc ban hành và đăng ký nội quy lao động là rất quan trọng đối với doanh nghiệp. Việc ban hành và đăng ký nội quy lao động không chỉ giúp cho doanh nghiệp xác lập được trật tự chung trong một doanh nghiệp, bảo đảm được quyền lợi của mình và người lao động, mà còn thể hiện sự tuân thủ pháp luật.
Quý Khách hàng nếu cần tư vấn, giải đáp chi tiết hơn, vui lòng liên hệ trực tiếp với: Phó giám đốc phụ trách kinh doanh: Luật sư: Nhật Nam qua hotline: 0912.35.65.75, gọi điện đến Tổng đài tư vấn pháp luật miễn phí: 1900 6575 hoặc gửi yêu cầu dịch vụ qua email: lienheluathongbang@gmail.com.
Chúc Quý Khách hàng cùng gia đình mạnh khỏe, an lạc và thành công!
Trân trọng!
Công ty Luật Hồng Bàng./.
